De grote verscheidenheid aan kleuren bij bloemen en vruchten is voor een groot deel te wijten aan kleurstofkorrels in de cellen. Deze kleurlichaampjes worden chromoplasten genoemd en ze behoren tot de groep celorganellen genaamd plastiden. Chromoplasten zijn verantwoordelijk voor de fel rode, oranje en gele kleuren in vele fruitsoorten en bloemen. De functie van deze opvallende kleuren is het aantrekken van dieren voor de verspreiding van zaden en pollen. Bij de rijping van vruchten ontwikkelen chloroplasten zich tot chromoplasten door de vorming van carotenoïden. Tot de carotenoïde pigmenten behoren twee groepen kleurstoffen: de carotenen (oranje) en xanthofyllen (geel tot rood). De oranje kleur van bijvoorbeeld peen komt van beta-caroteen, een carotenoïde pigment dat in het lichaam omgezet wordt in vitamine A. De xanthofyllen zijn met name verantwoordelijk voor de herstkleuren van bladeren waar deze pigmenten worden gevormd in een ander type plastide genaamt gerontoplast. 

Chromoplasten zijn zeer variabel in vorm en grootte, afhankelijk van de plantensoort en het celtype waarin ze zich bevinden. In bijvoorbeeld paprika bestaan de chromoplasten uit ronde of ovale korrels terwijl in de cellen van tomaat ook kristallijne chromoplasten voorkomen. In de cellen van het vruchtvlees van een rozenbottel zien we een grotere verscheidenheid aan vormen.

Van het vruchtvlees van een rijpe rozenbottel is gemakkelijk een preparaat te maken door er aan de onderkant van de schil wat materiaal af te schrapen.

Cel met chromoplasten in het vruchtvlees van een rozenbottel. Tevens is de celkern in de cel zichtbaar, uiterst rechts tegen de celwand aan gelegen. Gefotografeerd in helderveld belichting (links) en gepolariseerd licht (rechts). Objectief: Carl Zeiss Apo 40/1.0.

Chromoplasten met grillige vormen in de cellen van rozenbottel. Objectief: Carl Zeiss Neofluar 40/0.75.

Cellen uit het vruchtvlees van rozenbottel gefotografeerd in gepolariseerd licht. Objectief: Leitz 25/0.50.

In paprika komen rode en gele chromoplasten voor. Ook hier zien we verschillende vormen, meestal rond of ovaal en soms in de vorm van een donut.

Chromoplasten in cellen van puntpaprika. Objectief: Carl Zeiss 100/1.25.

Chromoplasten in een cel van puntpaprika gefotografeerd in helderveld (links) en gepolariseerd licht (rechts). Objectief: Carl Zeiss 100/1.25.

Chromoplasten in oranje (links) en gele (rechts) mini-paprika. Objectief: Carl Zeiss Neofluar 63/1.25.

In de cellen van tomaten komen gele en rode chromoplasten voor. In deze chromoplasten kunnen zich kristallen vormen die bestaan uit lycopeen of beta-caroteen. Men noemt deze vormen kristallijne chromoplasten. 

Donkerveld opnames van chromoplasten in het vruchtvlees van tomaat. Objectieven: Carl Zeiss Neofluar 16/0.40 (links) en Carl Zeiss Apo 40/1.0 (rechts).

Kristallijne chromoplasten in de cellen van het vruchtvlees en schil van de 'Rivolo' cherrytomaat. Uiterst links in helderveld gefotografeerd (objectief Carl Zeiss Apo 40/1.0). Midden (objectief Carl Zeiss Apo 40/1.0) en uiterst rechts (objectief Carl Zeiss Neofluar 63/1.25) in gepolariseerd licht gefotografeerd.

Chromoplasten van tomaat gefotografeerd in fasecontrast (links, Zeiss-Winkel objectief 25/0.45 Ph2) en gepolariseerd licht (rechts, Carl Zeiss Neofluar objectief 25/0.60).

En dan is er nog de Kaki, een plant met een wat ongewone vrucht waarvan de oorsprong in Azië ligt. De chromoplasten in de cellen van het vruchtvlees lijken min of meer op die we aantreffen in de rozenbottel en paprika.

Chromoplasten in de cellen van de kaki vrucht. Objectief: Carl Zeiss Neofluar 63/1.25.

Chromoplasten in de cellen van de kaki vrucht. Objectief: Carl Zeiss Apo 40/1.0.

De chromoplasten in de cellen van het vruchtvlees van mandarijn zien er uit als langgerekte sliertjes.

Chromoplasten in de cellen van mandarijn. Links in helderveld belichting en rechts in gepolariseerd licht gefotografeerd. Objectief: Carl Zeiss Neofluar 63/1.25.

Chromoplasten in mandarijn gefotografeerd in gepolariseerd licht. Objectief: Carl Zeiss Neofluar 63/1.25.

Egea I, Barsan C, Bian W, et al. Chromoplast differentiation: current status and perspectives. Plant & Cell Physiology. 2010 Oct;51(10):1601-1611. DOI: 10.1093/pcp/pcq136. PMID: 20801922.

Sadali N, Sowden R, Ling Q, Jarvis P (2019). Differentiation of chromoplasts and other plastids in plants. Plant Cell Reports. 38:803-818.